Ready for the Ride - Proletenprotocol, mol, labyrint

Moreel Leiderschap - Proletenprotocol, de mol, het Dilemmadoolhof Proletenprotocol - In de digitale krant van het AD d.d.10 juni jl. stond een artikel rond het thema 'Proletenprotocol'. Proletengedrag is in deze tijd nogal een 'dingetje', waarmee we niet alleen in het verkeer en bijvoorbeeld op school worden geconfronteerd, maar ook in de politiek. 'De opkomst van autoritaire leiders zoals Trump, Erdohan, Wilders en Baudet leidt tot kopieergedrag in de samenleving', in de ogen van protocolexpert Hendrik de Groot, die etiquette en protocol op het Instituut Klingendael aan diplomaten doceert, maar ook aan studenten op Hoge Scholen en Universiteiten. Hij maakt zich zorgen. 'Geen rekening houden met de ander, dat is proletenprotocol en juist dit is wat Trump doet.' Met grote verbazing heeft Henk de Groot (72) naar de Amerikaanse president Trump gekeken, die onlangs Groot Britannië bezocht. Aantal kernwoorden en begrippen - Zo maar wat kernwoorden en -begrippen die de Groot aan dit proletenprotocol koppelt: schofferen, beledigen, gemeenheid, (ongevraagde) bemoeienis met andermans zaken, grilligheid, alles wat winst oplevert aanvaardbaar vinden (no matter how), zichzelf altijd voorop stellen (ik eerst), gebrek aan respect tonen, machogedrag etaleren, geen horizontale, maar verticale relaties aangaan (baas boven baas), kort lontje hebben, imponeergedrag vertonen, harde omgangsvormen ten toon spreiden, doorgeslagen directheid... En wij in het onderwijs maar ons best doen onze leerlingen beschaafde omgangsvormen bij te brengen. Dweilen we met de kraan open, als ruwheid, egoïsme, lomp gedrag, manipuleren en hieraan verwante zaken publiekelijk gemeengoed worden? Hoe reiken we onze leerlingen een innerlijk kompas aan, in een tijd waarbinnen de publieke ruimte zo'n beetje alles lijkt toegestaan, wat tegen fatsoen en oprecht, moreel gedrag ingaat? Maar er is hoop en soms ligt de oefenstof gewoon voor het oprapen. De mol - Soms dienen mogelijkheden voor morele vorming zich spontaan in de klas aan, waarvoor je wel oog moet hebben en ook tijd mag uittrekken. Zo is er naast mijn school een 'overloop', waarin water komt te staan als het hard regent. In deze 'overloop' liggen boomstammen en vind je andere klim- en klauterattributen, waarvoor het met name voor leerlingen uit de bovenbouw een zeer aantrekkelijke hang- en chilplek is geworden, waarbij ze tussendoor ook nog eens lekker bewegen. Afgelopen week regende het hard, liep de 'overloop' vol en kwam er een dode mol bovendrijven. Was zijn/haar gangenstelsel onder water gelopen? Jongens uit de klas prikten met stokjes in het mollenlijk en solden er net zolang mee, totdat de ingewanden eruit puilden. Eén van de jongens uit de klas die - net als ikzelf - vegetariër is, verdroeg dit gedrag niet en raakte behoorlijk van streek. In de klas kwamen we op dit voorval terug. Vragen die hierbij (zonder de jongens aan de schandpaal te nagelen) aan de orde kwamen, waren o.a.: 'Hoe ga je met een dood dier om? Doe je dit ook zo met je eigen hamster?' Heeft het ene dier wel recht op een waardig 'afscheid' en een ander niet?' Enkele antwoorden waren: 'Dood is dood.' Van mijn  huisdier houd ik, maar van andere dieren minder.' We spraken over respect, waardigheid, rekening houden met de gevoelens van een ander en andere kanten van moreel, fatsoenlijk en respectvol gedrag. Een paar dagen later regende het opnieuw en je raadt het waarschijnlijk al, ook nu kwam er een mollenlijk bovendrijven. Tot mijn vreugde en verbazing liet iedereen de dode mol met rust, ook de macho's uit de klas. Sterker nog: een aantal jongens vroeg me of ze uit de kleuterberging een schep mochten halen om de mol te begraven. Zo gezegd zo gedaan. De mol kreeg een waardig afscheid waarover de hele klas duidelijk trots en tevreden was. Een dik compliment was op zijn plaats. Het Dilemmadoolhof - Eén van de praktische zaken, waaraan mijn LOF-project over moreel leiderschap uiteindelijk vorm moet geven, is een digitaal labyrint, waarbij leerlingen levensechte situaties krijgen voorgeschoteld en zij keuzes moeten maken, die weer leiden tot andere keuzes en de gevolgen dáárvan. Binnenkort vindt er overleg plaats met een twee docenten van het CCNV, een middelbare school in Harderwijk, om samen met hen te bekijken hoe ook hún leerlingen betrokken kunnen worden bij de ontwikkeling van zo'n digitaal ontwikkelingsspel. Wat schetst mijn verbazing: In Dagblad Trouw d.d. 15 juni 2019 staat een artikel dat gewijd is aan een Dilemma Doolhof in Bergen op Zoom. Dit Doolhof stelt bezoekers voor keuze- en gewetensvragen en doet een beroep op hun moreel besef, wat precies ook het doel van dit digitale labyrint is. Voorzitter Rombouts van de Stichting Crossroads Brabant '40 - '45 noemt het Dilemma Doolhof, dat een jaar lang tussen de Britse en Canadese erevelden in Bergen op Zoom blijft liggen, 'een oefenveldje voor morele vorming'. In zijn woorden kan elk gewoon mens in het dagelijkse leven met ongewone omstandigheden geconfronteerd worden en hierbij voor enorme keuzes komen te staan. Hij haalt een voorbeeld aan uit de tijd dat hij burgemeester van Wouw was. Een pastoor uit de omgeving wilde onderdak verlenen aan een asielzoekersgezin dat uitgezet dreigde te worden. Hij vroeg Rombouts of hij dit een goed idee vond. De burgemeester vertelde de pastoor dat het niet goed was, maar dat hij het wel moest doen. Tja... zo zwart wit liggen veel zaken in de samenleving niet, ook niet als het over protocol gaat, een dode mol, of andere zaken die (moreel verantwoorde) keuzes van ons vragen. ;None;None