Ready for the Ride – Moreel Leiderschap, Education & Educare

Over het verschil tussen education & educare Boer Jan – Op de land- en tuinbouwschool ‘De Plant’ in Groeioord krijgen de leerlingen les in moderne technologieën. Zo doen ze kennis op over het inrichten van kassen, over klimaatbeheersing, het spelen met zonlicht, het regelen van temperaturen, over het kruisen en veredelen van gewassen, over de werking van de seizoenen, dag- en nachtritmes en over zoveel meer wat de moderne techniek – ook in de land- en tuinbouw – de mens vandaag de dag te bieden heeft. Enthousiast legt kleinzoon Peter aan opa Jan uit – een bejaarde boer van dik in de negentig – welke computergestuurde robots de kassen op zijn school ‘bemannen’, waarnaar je verder geen omkijken meer hebt. Stilzwijgend luistert opa Jan naar wat zijn kleinkind hem te vertellen heeft. Een gedachte speelt door zijn hoofd: Als 'domste’ boer had ik vaak de mooiste aardappelen.Innerlijke en uiterlijke kennis – ‘Als eenvoudige boer was ik volledig op het ‘computergestuurde’ programma van moeder natuur afgestemd’, weet boer Jan. ‘Door naar de wolken te kijken, wist ik wanneer het zou gaan regenen, wanneer het tijd was om te ploegen, te eggen, te zaaien en te oogsten. Door de mest van mijn koeien – ik runde een gemengd bedrijf – eerst te laten ‘rijpen’, verrijkte ik de bodem en voedde ik mijn gewassen vanuit het ongeziene, diep onder de grond, vanaf de basis, met natuurlijke voedingsstoffen. Voordat ik mijn aardappelen pootte, liet ik ze speels door mijn handen glijden, sprak ik ze liefdevol toe en vertrouwde ik hen met al zorg en aandacht aan moeder aarde toe. Ik beschik over een diepgaande kennis, maar wie luistert er nog naar mij? Dit ‘innerlijke’ weten werd bij ons van de ene generatie op de andere doorgegeven. Zo weet ik alles over bloemen, over de stand van de zon en de maan, over het inzetten van insecten en andere natuurlijke ‘vijanden’ en over de werking van kruiden. Ik spreek de taal van moeder natuur, die tegenwoordig niet meer wordt gesproken.’ Peter weet het. Kunstmest deed zijn intrede, waardoor de bodem uit balans is gebracht en gewassen niet meer de tijd krijgen natuurlijk te rijpen, of inmiddels genetisch gemanipuleerd zijn. GPS-gestuurde tractoren hebben de plaats ingenomen van het paard en de wagen, waarmee boer Jan na het hooien in gedachten huiswaarts keert. Op de bok van zijn wagen kijkt hij naar de kont van het paard, dat achteloos de weg naar de stal terugvindt, terwijl de teugels losjes in zijn handen liggen en zijn vrouw, moe van het harde werken, boven op het hooi een dutje doet. Het was in zijn tijd bikkelen, maar wel in samenwerking met de natuur, die tegenwoordig zo van slag is. Veehouders maken onderdeel uit van de vee- en melkindustrie, waar economische factoren de dienst uitmaken en megastallen hun intrede hebben gedaan. Koeien komen niet, of nauwelijks nog buiten en dat doet boer Jan pijn. ‘Het diepe, innerlijke weten over de relatie tussen de mens en de natuur, over respect en liefde voor alles wat leeft, komt steeds meer in de verdrukking en dit baart mij zorgen.’ De wal keert het schip – Nu keer de wal het schip. Dit weet boer Jan als geen ander, aangezien hij dat zelf aan den lijve heeft ondervonden, toen hij Greetje 13 van het land haalde. Op een platbodem stak hij de wetering over, die zijn weiland van de akker van buurman Henk scheidde. Toen hij zijn aandacht er even niet bij had, kwam de ‘schuit’ met een bonk tegen de oever tot stilstand, waardoor hij pardoes in het water viel. ‘Het was nog een hele toer mezelf weer ‘aan boord’ te hijsen, weet ik nog. Wel was ik ineens klaarwakker. Slaan we met z’n allen tegenwoordig ook niet over boord?’ Peter ziet hoe zijn opa onder z’n pet aan z’n kale kop krabt. Education en educare – Boer Jan praat dikwijls met Peter over deze en andere zaken, waarbij ze het ook over de eenzijdige kant van het onderwijs hebben. Peter vindt op internet een artikel dat hem aanspreekt en deelt het met zijn opa: http://www.saibaba.ws/articles2/educare_and_education.htm Het gaat over het verschil tussen education en educare. Peter besluit het artikel voor zijn opa te vertalen. Education heeft meer met uiterlijke kennis te maken en Educare is meer gericht op opvoeding, op de ontwikkeling van innerlijke kennis, op het weten dat we als mens van nature in onszelf meedragen en dat alleen maar in onszelf ‘wakker’ gemaakt hoeft te worden. Boer Jan hecht grote waarde aan innerlijke kennis en knikt instemmend. Had ik als ‘domste’ boer immers niet de mooiste aardappelen? Swami Vivekananda, een bekende Indiase Leermeester, die ruim honderd jaar geleden naar het westen kwam: ‘Het onderwijs hoort het Goddelijke in elk mens naar boven te halen.’ Door het Griekse onderwijssysteem is de mens uit zichzelf naar buiten getrokken. Dit heeft tot de moderne wetenschap geleid. Het oude India kende ook een innerlijke wetenschap, een innerlijk weten, waaruit de Veda is voortgekomen, een oude Wijsheid traditie.’ De wetenschapper David Bohm stelt vast dat de westerse benadering van kennis analytisch is en de werkelijkheid probeert te doorgronden door deze in stukken te verdelen. De oosterse benadering is holistisch. Vivekananda maakt duidelijk dat beide benaderingen elkaar aan kunnen vullen. De Indiase Leermeester Sathya Sai Baba: ‘Het huidige onderwijs (education) stelt de zintuigen centraal in relatie tot kennisverwerving en de buitenwereld. Educare verhoudt zich meer tot de innerlijke leefwereld van de mens, waarvoor het moderne onderwijs geen oog heeft.’ Het duizelt boer Jan enigszins. ‘Tjonge, jonge, door al die computers ligt de wereld aan je voeten. Soms kan ik er met mijn klompen niet meer bij’, vertrouwt hij Peter toe, die voor zijn opa een schema maakt, waarin de verschillen tussen educare en education meer zichtbaar worden: Education                                                     Bron – Wereld Filosofie – Overleven Houding – Hebzucht en agressie Benadering – Competitie Uitdrukking – Pakken wat je pakken kunt Educare Bron – Hart Filosofie – Harmonie met de Schepping Houding – Liefde en Compassie Benadering – Samenwerking Uitdrukking – Dienen waar je dienen kunt ‘Aha’, dit verduidelijkt voor boer Jan de zaak enigszins. Het woord educare komt uit het Grieks en betekent: het ontwikkelen van het latente potentieel in jezelf.In het verleden was er in het oude India in elk huis sprake van een bepaalde moraliteit en daardoor ook in school, op het werk en in de samenleving. Vandaag de dag is hier wereldwijd geen sprake meer van. Het Goddelijke in elk mens is volledig naar de achtergrond verdrongen. Andere prioriteiten gelden. Kijk eens naar het zakenleven, naar hoeveel schandalen er zijn en naar de politiek. ‘Ja, en kijk eens naar de plofkippen’, denkt boer Jan, ‘dat is toch ook schandalig!’ Moraliteit in de samenleving – Peter leest opa Jan voor: Het gebrek aan moraliteit in de samenleving vormt een grote bedreiging. Opa Jan knikt instemmend, die dagelijks nog naar het journaal kijkt en in zijn krantje leest. Sathya Sai Baba: ‘Moraliteit hoort van binnenuit gecultiveerd te worden. Het hoort gekoesterd en met zorg gevoed te worden. Hoeveel scholen maken tijd vrij voor moreel onderricht, waar de (sociale) media bol staan van wat het daglicht niet verdraagt? Wie zijn hier verantwoordelijk voor? Hoe kun je van leerlingen moreel aanvaardbaar gedrag verlangen, waar overal in de samenleving het tegenovergestelde wordt gedaan? Elk mens is een combinatie van lichaam, ‘mind’ en ziel. Als we de ziel verwaarlozen, wordt de mens enkel nog bepaald door het lichaam en de ‘mind’. Zelfs het handelen van hoogopgeleide personen is moreel vaak beneden alle peil. Wie heeft er oog voor compassie en medeleven? De meeste mensen zijn zo egoïstisch dat zij geen oog meer voor de ander hebben. Veel dokters zijn hoogopgeleid, maar velen van hen werken alleen maar om het geld. Welke arts koestert zijn/haar eigen innerlijke Goddelijkheid en de Goddelijke essentie van de ander? De ontwikkeling van het hart verdient in het onderwijs (educare) veel meer aandacht, waardoor mededogen in de leerlingen wordt aangewakkerd.’ Peter leest verder. ‘Een moleculair bioloog kan technisch goed onderlegd zijn, maar hoe ethisch handelt hij? Een scheikundige kan van alles maken, maar welke invloed heeft zijn/haar product op moeder aarde? Als wereldse kennis niet wordt aangevuld met kennis over de spirituele ontwikkeling van de mens, zijn we instaat de wereld in één klap, of stap voor stap te vernietigen. Het is van groot belang dat elke leerling leert niet alleen uit zichzelf het beste naar boven te halen, maar vanuit een liefdevol hart ook voor de ander klaar te staan. Alleen dit zal je als mens blijvend gelukkig maken’, aldus Sai Baba. ‘Education leidt je bijvoorbeeld op tot rechter. Educare leidt je op tot een persoon met een liefdevol hart dat overstroomt van mededogen.’ Onderricht in moraliteit – Boer Jan heeft een hart van goud. Zijn liefde voor wat leeft kent geen grenzen, maar hij beseft dat de tijden zijn veranderd. Hij is nog van de oude stempel. Peter snapt dit en vervolgt: ‘In oude tijden was het vanzelfsprekend een moreel leven te leiden, eerlijk te zijn en voor de ander klaar te staan. Het was niet nodig moraliteit op school te onderwijzen. Educare maakte deel uit van het dagelijkse leven en de opvoeding. Shakespeare: ‘Wees boven alles oprecht naar je ware Zelf!’ Kinderen luisterden naar hun ouders en naar hun leerkrachten die hen het goede voorbeeld gaven. Tegenwoordig gaat deze vlieger niet meer op. Ouders hebben, mede dankzij de vervuilende, sociale media, veel minder invloed op hun kinderen. Er wordt zoveel gif verspreid. De samenleving lijkt volledig ‘van God los’. ‘Ja, daar sluit ik me bij aan, zegt opa Jan tegen Peter, die hem weer een schema laat zien:

• Wetenschapper - God bestaat niet!
• Politicus - Er gaat niets boven macht!
• Zakenman - Er gaat niets boven geld!
• Beauty Queen - Er gaat niets boven glamour!
• Popster - Er gaat niets boven roem!
• Media - Er gaat niets boven lol. Maak er een feest van. Denk niet aan morgen. Alles is te koop!

De mens is volgens Sai Baba slaaf van zes beruchte vijanden, die dodelijker zijn dan slangen: lust en verlangens, boosheid, hebzucht, gehechtheid, trots en arrogantie, jaloezie. Ook ego en bezitsdrang kunnen dodelijk zijn. Al deze serpenten worden de jeugd van tegenwoordig rijkelijk aangeboden. Wie neemt de tijd en heeft het geduld leerlingen, ouders en leerkrachten van deze giftige slangen te laten afkicken, waarmee de samenleving is doordrongen? Het leven lijkt enkel nog door externe krachten beïnvloed te worden. Wie staat in het onderwijs op? Er is nog zoveel onwetendheid over de werkelijke, onderliggende werkelijkheid van het bestaan. Het innerlijke pad vormt de basis voor – en is belangrijker dan – het uiterlijke pad. ‘De Innernet is belangrijker dan het Internet’, laat Sai Baba zijn studenten weten. Het gaat natuurlijk om de juiste balans. Het leven in de buitenwereld vraagt om een juiste begeleiding van binnenuit, om ook de ontwikkeling van onze binnenwereld.’ De beroemde wetenschapper Victor Weisskopf zegt: ‘Kennis zonder compassie is onmenselijk. Compassie zonder kennis, is ineffectief.’ En weer komt Peter met een overzicht op de proppen:

• Onderwijs is incompleet zonder de ontwikkeling van de vijf waarden waarheid, juist gedrag, liefde, vrede, geweldloosheid
• De uiteindelijke vervulling van het onderwijs is niet een carrière, maar een smetteloos karakter.
• Zonder karakter brengt het onderwijs vaak gevaarlijke mensen voort en met de ontwikkeling van karakter is al het goede mogelijk.
• Educare is niet een eenvoudig lespakket, maar een voortdurend proces van naar binnen keren en omvat het hele leven.
• Het is van belang dat ouders morele normen en waarden aan hun kinderen voorleven.
• Kinderen dragen een enorme potentie in zich mee en het is de rol van ouders/leerkrachten het latent Goddelijke in zichzelf en in hun kinderen te verlevendigen.
• Meer dan ooit worden leerlingen de buitenwereld ingezogen. Het is dan ook van groot belang kinderen te leren de innerlijke weg te bewandelen.
• Kijk hoe de wereld er nu voorstaat. Wat gaat er mis in het onderwijs? Stel je eens voor dat leerlingen leren vanuit een liefdevol hart te leven!
• Veel briljante personen hebben grote  ziekten in de samenleving veroorzaakt. Denk eens na over wat studenten in het huidige onderwijs ontbreekt en wat ze dringend nodig hebben?

Boer Jan stapt van tafel op. Het gaat hem deels boven zijn pet. Het is de hoogste tijd naar zijn moestuin te gaan, de planten te besproeien, een appeltje te plukken en daarna zijn middagdutje te doen. ‘Wat een hoop informatie zeg! Dat kan ik niet één twee drie zomaar verwerken.’ U bent niet de enige, hoor, boer Jan. Een schrale troost misschien, maar u staat er in elk geval wel voor open.;None;None