Ready for the Ride - Moreel Leiderschap, Creativiteit, Balans, Overbelasting & Bezieling

Bezieling Creativiteit – We leven in een tijd waar in de samenleving en haar geledingen zoveel mogelijk volgens vaste regels en richtlijnen gehandeld dient te worden. In talloze procedures en protocollen is vastgelegd hoe wij ons  dienen te gedragen en op welke wijze wij verantwoording dienen af te leggen van door ons verrichte daden en handelingen. Zo ook in het onderwijs. Weinig of geen aandacht is er voor creativiteit en het eigen, innovatieve vermogen van de leerkrachten zelf. Komt dit door de materialistische kijk op het leven en het onderwijs, waarbij alles tastbaar, van te voren voorspelbaar en achteraf meetbaar moet zijn? Als leerkrachten worden we getraind in het volgen van stappenplannen, in het lesgeven volgens vastliggende instructiemodellen en in het opstellen van evaluatierapporten, leerlingenanalyses, enz., maar dan? Hoe nu verder? Hoeveel tijd en ruimte wordt ons geboden in te spelen op:

1. niet alleen de materiele leerbehoeften van onszelf en van elk kind (hoe belangrijk ook!)
2. maar ook de immateriële leer- en ontwikkelingsbehoeften van onszelf en van elk kind zoals de ontplooiing van intuïtie, zelfbesef, creativiteit, het gevoel van eigenwaarde, liefde, zorg voor jezelf en de ander, waarvan de ontwikkeling van moreel leiderschap ook deel uitmaakt.

Hoeveel tijd en aandacht krijgen wij als leerkrachten om te investeren in onze eigen creatieve, meer persoonlijke, niet materiële, onmeetbare en spirituele ontwikkeling als mens zelf, willen we tot evenwichtige, creatieve en wijze leerkrachten en personen kunnen uitgroeien, die tot meer in staat zijn dan te reproduceren wat ons volgens van te voren vastgestelde stramienen en protocollen wordt aangeboden? Wat leren wij als leerkrachten om onszelf niet alleen als professional, maar ook als persoon, als bezield wezen, als mens en als collega te ontwikkelen, die zelf leert nadenken, zelf leert scheppen, zelf leert vormgeven en zelf leert inspelen op wat er in onszelf en in onze leerlingen leeft?  Welke invloed heeft de – in mijn ogen - materiële, meetbare, niet creatieve kijk op ons leerkrachten en het onderwijs niet alleen op onze eigen ontwikkeling als leerkracht, maar ook op die van onze leerlingen? Balans – Het gaat in het leven om het vinden van de juiste balans. De balans tussen rust en activiteit, tussen binnen en buiten, tussen materie, geest en bezieling, tussen inperken en vrijlaten, tussen aanleren en zelf ontdekken enz. Zo maak ik me m.b.t. het onderwijs graag sterk voor:

1. meer rust en minder opgelegde actie, actie, actie, actie
2. meer bezieling van binnenuit en minder protocollen / regels van buitenaf
3. meer medemenselijkheid en minder strak geregisseerde zakelijkheid
4. meer aandacht voor persoonlijk welzijn in relatie tot presteren alleen

De balans lijkt zoek en door onze materiele kijk op het leven zijn alle innovaties vooral gericht op de buitenkant van het onderwijs, op wat je kunt pakken, kunt meten, maar lesgeven is meer dan dat. Deze week viel ik in voor één van de groepen 4 van onze school. Na rekenen, gym, weer rekenen en spelling waren de kinderen gaar. Spontaan zijn we gaan zingen: Tumba, tumba, tumba, een liedje dat je – zit het er eenmaal goed in – kunt versnellen, waarbij we op een bepaald moment met z’n allen al zingend stonden te klappen en te dansen, totdat we lachend van ‘uitputting’ (ik althans) niet meer verder konden. Hoe meetbaar was deze actie? Deze stond niet in ons dagschema ingepland en was niet in een protocol ondergebracht. Tijdens de middagpauze vroeg één van de leerlingen uit mijn eigen  klas me: ‘Meester, je gaat toch wel zingen met hen hè?’, omdat zijn zusje in groep 4 zat. Ik kon hem verzekeren dat we dit al gedaan hadden, waarop hij breed-lachend doorliep. Aan het einde van de dag liep groep 4 al zingend en dansend de school uit om de wachtende ouders te verrassen. De levensvreugde spatte er vanaf. Aan de andere kant werken mijn duo-collega en ik met kleine groepjes kinderen uit onze klas vanuit diverse invalshoeken dagelijks aan het automatiseren van de tafels, aan begrijpend lezen, aan de lange en de korte klanken, waarbij veel uit onszelf komt, soms spontaan op het moment zelf. Kortom: onderschat de eigen inbreng van de leerkracht niet, ja, moedig deze aan en besteed hier in het onderwijs veel meer tijd en aandacht aan, dan nu het geval is, is mijn mening Overbelasting – Overbelasting van leerkrachten en leerlingen komt volgens mij vooral voort door te veel van het zelfde en door te weinig aandacht voor het eigen, innovatieve vermogen van leerkrachten en leerlingen en een aanhoudende input van buitenaf. Hierdoor droogt de eigen, innerlijke bron van creativiteit, levensvreugde en lesplezier bij ons leerkrachten op, waar de overmatige plicht tot verslaglegging nog een extra schepje bovenop doet. Deze week hadden we een MR vergadering op school, die we met vier leerkrachten openden door een Haiku te schrijven over onze kinderen. Dit kwam eruit:

1. behulpzaam en lief / razendsnel om te helpen / denkend aan de juf
2. het kind is vrij / kijkt met open ogen rond / eerlijk en oprecht
3. een nieuwsgierig kind / genietend van de wereld / een prachtig wonder
4. bezielde ogen / open kijk op de wereld / ontvankelijkheid

Geen van ons schreef in de Haiku over prestaties, analysemodellen en toetsresultaten in relatie tot het kind, maar over de diepere laag die ons in hen aanraakt, verwondert en bezielt. Wat nemen we hiervan mee in het hedendaagse onderwijs, waar zoveel leerkrachten overbelast zijn en onze bezieling en verwondering over boord gegooid lijkt te worden? Kan de ontwikkeling van moreel leiderschap in het onderwijs niet alleen bij onze leerlingen, maar ook bij ons leerkrachten zelf en bij onze leiding het tij doen keren? Velen van ons staken toch niet alleen om het geld en kleinere klassen, maar toch ook om hun bezieling weer terug te krijgen, om weer mens te kunnen zijn voor en met je eigen klas. Maakt de ruimte die dan vrijkomt het vak niet veel  leuker en interessanter, ook voor nieuwkomers, die – mochten ze naar de PABO gaan – vaak snel de pijp weer aan Maarten geven om elders een andere opleiding te gaan volgen? Bezieling – Bezieling komt voort uit onze eigen ziel, uit onze zuivere, innerlijke, spirituele levenskern. Als deze kern onvoldoende gevoed wordt en droog komt te staan, zowel bij ons leerkrachten, als bij onze leerlingen, is er echt iets mis, wat van buitenaf niet gecompenseerd kan worden door alle analysemodellen bij elkaar. Mijn blogs voor het LOF mail ik ook naar mijn team en het (bovenschoolse) MT. Op een paar collega’s na heeft niemand de tijd, de energie en mogelijk ook de interesse deze te lezen, laat staan over de inhoud na te denken, te reageren en er tijdens studiedagen tijd voor uit te trekken en er gezamenlijk aandacht aan te besteden. Tja, wat bezielt ons in het onderwijs?;None;None