Ready for the ride - Moreel & Effectief Leiderschap

maart 2019 - verdieping 1 Boekenkasten vol - Door de jaren heen zijn er boekenkasten vol geschreven over hoe het leven eruit hoort te zien, hoe we het beste uit onze leerlingen kunnen halen (hen kunnen 'optimaliseren'), hoe we hen beter kunnen opvoeden, maar zet dit alles enige zoden aan de dijk? Zijn de kinderen van nu er klaar voor leiders van de toekomst te worden? De samenleving verhardt - Veel leerlingen missen innerlijke en ook maatschappelijke ijkpunten om verantwoord te kunnen handelen en later de leiding te kunnen nemen, wanneer dit van hen gevraagd wordt. Ligt dit aan hen, aan hun ouders, aan het onderwijs, of aan een combinatie van meer factoren? De samenleving 'verloedert' (zie de actie van SIRE hieronder) en het onderwijs maakt hier deel vanuit. Moreel leiderschap in het (basis)onderwijs stimuleren, staat blijkbaar niet op zichzelf. Doeslief - SIRE (Stichting Ideële Reclame) is in het voorjaar 2019 de actie DOESLIEF gestart. Dit initiatief heeft als doel onbeschoft gedrag aan de kaak te stellen en om te buigen. SIRE is een organisatie die: ‘met haar campagnes mensen aanzet tot denken over kwesties die weinig tot geen aandacht krijgen maar dit wel verdienen.’ Hufterig gedrag neemt toe. SIRE stelt deze ontwikkeling in de samenleving aan de orde om het: ‘bespreekbaar te maken en te agenderen bij burgers, opinieleiders en besluitvormers.’ Zo blijkt uit onderzoek, volgens Lucy van der Helm, directeur van SIRE, die in de Volkskrant van 4 maart geïnterviewd wordt, dat er in 2018 op Twitter 146.571 keer met het woord kanker is gescholden; dat jaarlijks 8 procent van de medewerkers in het openbaar vervoer wordt bespuugd en dat er naar 72 procent van de weginspecteurs geregeld een middelvinger wordt opgestoken. Neerwaartse spiraal - Dit beschavingsoffensief van SIRE staat niet op zich, meldt het artikel. SIRE zet zich al jaren in om de Nederlander betere manieren bij te brengen. 70% van de Nederlanders vindt dat de mensen steeds minder aardig zijn voor elkaar en 60% durft niets tegen onaardig gedrag te zeggen, uit angst voor agressie. Uit een doorlopend onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), blijkt dat bijna 50% van de Nederlanders vindt dat het de verkeerde kant op gaat met de samenleving. Het belangrijkste, maatschappelijke probleem is volgens deze mensen de manier waarop we samenleven. Het gaat om: ‘onze normen en waarden’, zegt SCP-onderzoeker Paul Dekker. Hij stelt vast dat relatief veel Nederlanders bang zijn dat de maatschappij polariseert, verhardt en dat mensen steeds respectlozer met elkaar omgaan.

Breed draagvlak - Om het Project Ready for the ride over moreel leiderschap in het onderwijs meer draagvlak te geven, hoop ik met alle toekomstige partners samen het begrip moreel leiderschap aan een nader onderzoek te onderwerpen en te difiniëren. Hoe kijken we allen tegen dit thema in het onderwijs aan en hoe kunnen we het effectief aan de orde stellen?

7 eigenschappen van effectief leiderschap - Er wordt in deze tijd heel wat gepubliceerd over hoe we het beste leiding aan ons eigen leven kunnen geven. Wat mij boeit is hoe deze inzichten zich verhouden tot de kennis en de wijsheid die wij als mens ook in onszelf meedragen. Is er een wisselwerking? Een werk over leiderschap dat in dit opzicht wereldwijd veel aanzien heeft, is het boek: de 7 eigenschappen van effectief leiderschap van Stephen Covey. In zijn Blog van de CPS Nieuwsbrief van 26 februari 2019 gaat Jaap ter Steege nader op dit boek in. Hier volgt de essentie van zijn boekbespreking met een kort overzicht van de 7 eigenschappen: 1 t/m 3: Onafhankelijke eigenschappen (met betrekking tot mijzelf) 2 t/m 6: Wederzijdse, afhankelijke eigenschappen 7: Persoonlijke verdieping en 'aanscherpen' van mijzelf

1. Ik ben proactief – Ik pak mijn eigen verantwoordelijkheid op; ik zorg voor een balans tussen produceren en mijn productiecapaciteit en ik vergroot mijn invloed (levenscirkel) van binnenuit.
2. Ik weet waar ik heen wil – Ik weet wat ik binnen een groter doel wil bereiken; ik ben gefocust en ik schrijf een missionstatement over de doelen die ik wil bereiken en over bv. karaktereigenschappen die ik wil ontwikkelen.
3. Het belangrijkste doe ik eerst – Ik stel mijn prioriteiten vast; ik weet hoe ik mijn doelen wil bereiken en ik investeer in relaties (opbouwen van emotioneel krediet) door eerst te luisteren, aandacht aan kleine dingen te geven, betrouwbaar, duidelijk en integer te zijn en mijn ‘fouten’ te erkennen.
4. Ik kies altijd voor een win-win situatie – Ik werk met mijn hoofd en hart samen; iedereen is bij mijn/ons besluit gebaat, gaat erop vooruit, voelt zich er goed bij en committeert zich.
5. Ik begrijp eerst, voordat ik zelf begrepen wil worden – Door actief, betrokken te luisteren, krijg ik inzicht in de ander / de situatie; ik reageer onafhankelijk van mijn diep geprogrammeerde waardeoordelen, referentiekaders, ervaringen, interpretaties en behoeften (te adviseren); ik luister empathisch, herhaal en benoem problemen, vat iemands boodschap samen en reflecteer gevoelens; ik verhelder en creëer ruimte.
6. Ik ‘synergize’ – Ik werk coöperatief samen vanuit zelfbewustzijn, een zuiver geweten, onafhankelijkheid, creativiteit, mijn win-win mentaliteit en empathisch luisteren; ik besef dat het geheel meer is dan de som der delen / 1 + 1 = 3 (3^e alternatief is het beste).
7. Ik scherp mijn zaag – Ik neem de tijd mijzelf op 4 niveaus aan te scherpen: a. Fysiek – oefening, voeding, ontspanning, b. Sociaal, emotioneel – dienstbaarheid, empathie, synergie, innerlijke zekerheid, c. Mentaal – lezen, visualiseren, plannen, schrijven, d. Spiritueel – meditatie, studie, normen, waarden, commitment.

Implementeren - Bovengenoemde 7 eigenschappen van effectief leiderschap wil ik samen met anderen in dit LOF project Ready for the Ride concreet handen en voeten geven om ze in het (basis)onderwijs te implementeren. Ook deel ik deze eigenschappen graag met de ouders van de leerlingen en de gezinnen waaruit zij komen. Behoefte aan zingeving - Met betrekking tot het thema spiritualiteit - punt 7d, het scherpen van de zaag - vraag ik me af wat - mede dankzij wetenschappelijke inzichten over de onderliggende natuurwetten van het bestaan - de plaats van meditatie en gebed in het onderwijs zijn, kunnen zijn, of dienen te zijn. Voorziet dit in een behoefte? Kerken lopen leeg en toch is er maatschappelijk gezien een enorme behoefte aan zingeving, spiritualiteit en (universele) liefde, als tegenwicht voor een sterk materieel gerichte samenleving en een vooral op kennisoverdracht gericht onderwijssysteem, waar begrippen, zoals liefde, zingeving en spiritualiteit steeds minder aandacht (lijken) te krijgen. Welke van deze eigenschappen dragen morele leiders in zich mee? Dienstbaarheid - Verder trekt het begrip dienstverlening - punt 7b, het scherpen van de zaag - mijn aandacht, want horen morele leiders niet bovenal dienstbaar te zijn? Zo haalt Barack Obama in zijn Tweet op 21 januari 2019 de bekende Amerikaanse dominee Maarten Luther King aan, die zegt: ‘De meest nadrukkelijke en urgente vraag van het leven is: Wat kan ik voor de ander doen?’ Leren kinderen (in veel gezinnen prinsjes en prinsesjes) in het (basis)onderwijs voldoende zich voor de ander en de samenleving belangeloos in te zetten? Zo worden de kaders van mijn project beetje bij beetje duidelijk en kijk ik er naar uit deze met ‘partners’ te delen en uit te werken. De volgende 2 YouTube filmpjes vatten de inhoud van het boek 7 eigenschappen van effectief leiderschap op een leuke, duidelijke manier samen. https://www.youtube.com/watch?v=qaJt6LTTcwYhttps://www.youtube.com/watch?v=Wda8vWPKkZI;None;None