KLAAR juf! Wat mag ik nou doen?

Ik werk op een vrijeschool. In mijn klas staan open kasten met wat spelletjes. Rekenspelletjes en taalspelletjes. Er zijn ook boeken voor de beginnende lezer, maar de boeken bestaan behorend bij verschillende methodes. Ik ben de enige die er wijs uit kan worden. Sinds kort is er een boekenmandje in de klas met jeugdbladen.  Maar… het geheel ziet er niet aantrekkelijk uit. De spelletjes zijn opgebruikt. Materiaal is niet meer volledig en/of is verouderd. Net als mijn collega’s in het onderwijsveld kamp ik met een teveel aan werkdruk. Ik kom niet toe aan het ontwikkelen van materiaal. In een oudergesprek werd mij gevraagd wat ik doe aan differentiatie. Natuurlijk weet ik welke niveau groepjes ik heb in de klas, maar welk materiaal past goed bij de vraag van ieder kind?  Ik keek eens naar de spelletjeskast..  Op een zaterdagmiddag had ik het allemaal door m’n handen laten gaan en wat kapot was weggedaan. Ook materiaal waarvan ik zelf de werking niet snapte deed ik weg. Er bleef niet veel over. Wat nu? Waar vind ik goed materiaal dat aansluit bij de kinderen van deze tijd? Ik vind dat leerstof moet aansluiten bij de ontwikkeling van de kinderen.  De kinderen van mijn klas zijn tussen de zes en acht jaar. Iedere dag vertel ik een sprookje waar de klas ademloos naar luistert. Het beeld van goed en kwaad valt in een rijke voedingsbodem. In de hogere klassen worden weer andere verhalen vertelt. Daarom kiest de vrije school voor horizontale groepen “:  de ouderwetse klas”. Sinds het eind van de vorige eeuw  is er veel in onze maatschappij veranderd, ook voor kinderen. Het gezin is voor velen al op jonge leeftijd geen vaste basis meer. Verhuizingen en nieuwe samengestelde gezinnen vraagt veel van iedere gezinslid. Er is weinig ruimte voor kinderen. Ze kunnen niet veilig meer buiten spelen vanwege het verkeer. Kinderen besteden veel tijd achter de t.v. en/of beeldscherm. En de verwachtingen over de prestaties van kinderen zijn hoger geworden. Er moet zoveel, kinderen hebben ook een volle agenda. Kinderen worden  en raken overprikkeld.  Daarnaast willen ook meer gehoord worden. Hun mening doet er toe, tegelijkertijd worden kinderen overvraagd en te weinig structuur geboden. Dit alles heeft effect op de ontwikkeling van kinderen. De verschillen tussen de kinderen lijken steeds groter te worden. De individualisering neemt een grotere plaats in en het “wij -gevoel” staat onder druk. Ik Mijn doel is om materiaal te ontwikkelen waar recht gedaan wordt aan de intrinsieke motivatie van kinderen om te willen leren, om zich te verbinden met de wereld.  Het materiaal moet niet alleen een praktisch doel dienen, maar tevens de zintuigen wekken. Concreet houdt dat in dat we zoeken naar materiaal dat ook mooi en uitnodigend is. Ik wil natuurlijke materialen gebruiken, zoals steen en hout in plaats van geplastificeerde kaarten. Niet alleen het denken van de kinderen wordt dan geactiveerd, maar ook hun zintuigen worden geprikkeld. Hun ogen, hun tastzin. Het ziet er goed uit en het voelt goed aan. Kortom: het kind zegt tegen zichzelf: “hier krijg ik zin in.” Door de hele school heen gaan we hetzelfde basis-materiaal gebruiken; herkenbaar en overzichtelijk voor de kinderen. Wij Het materiaal moet tevens zonder veel uitleg gebruikt kunnen worden. Best lastig wanneer een zesjarige nog niet kan lezen. Ik heb veel leuke waaier-kaarten met daarop allerlei creatieve opdrachten. Die zou ik graag door de kinderen zelfstandig willen laten gebruiken. Maar hoe? Ik ga mijn collega’s enthousiast maken voor ‘play-time”. Een variatie op quality-time. Dat oudere kinderen jongere kinderen ondersteunen met lezen is bij ons een goed gebruik. Meestal doen we dit maar een aantal weken per jaar. Ik wil een vast moment in de week  introduceren, een spelmoment door de hele school heen. Een potje ganzenborden, schaken, bingo, flitskaarten, puzzelopdrachten, creatieve opdrachten enzovoort. Leerlingen van hogere klassen leggen de kinderen van een lagere klas spelregels uit van een spel of hoe te werken met leermateriaal. Ze doen dit vooral door het spel te spelen of de opdracht samen uit te voeren. Ook contacten met collega’s van andere schooltypes inspireert. Een uurtje rondlopen op de Montessori school verrijkt mijn blikveld en houdt de motivatie scherp. Dat onze aanvraag door het LOF is gehonoreerd maakt dat ik weet dat klein beginnen de stap is tot groot eindigen. De zomervakantie is voorbij en we zijn gestart. Eindelijk wat meer tijd om me te richten op mijn ‘missie’. NIEUWE SCHOOLBIBLIOTHEEK Voor de zomer heb ik veel energie gestoken in het verbeteren van onze schoolbibliotheek . Dat wil zeggen, ik heb het keer op keer op de agenda gezet en laten weten dat we vooral in klas 1 zo niet verder konden gaan. En zie. Alle leesboeken zijn vernieuwd en/of vervangen en allen zijn gelabeld. Al het oude en niet complete materiaal is als sneeuw voor de zon verdwenen. Een grote stap voorwaarts en een groot succes voor het LOF initiatief. ONTWIKKELMODEL Dit is het ontwikkelmodel dat ik hanteer.  Dit model wil ik introduceren bij mijn collega’s. Met behulp van dit model kan de leerkracht zelf bepalen of het materiaal voldoet aan de criteria zoals hieronder uitgewerkt. Het ontwikkelmodel bestaat uit een drietal pijlers.

1. Menskundige uitgangspunten
2. Motivatie van de leerling
3. Differentiatie

Afgelopen dinsdagmiddag was het dan zover. Een bijeenkomst met het hele team waar leermateriaal op de agenda stond. Al vele maanden heb ik tussen de bedrijven door voortdurend collega’s gesproken over het verbeteren van ons materiaal. Altijd was er herkenning.  Maar de nodige daadkracht bleef uit. Vlak voor de zomer kwam een collega uit het veld naar mij toe met materiaal dat zij had gemaakt. Prachtig geschilderde picto’s van hout. Materiaal voor spelling in klas 1 was er ook. Aan de hand van dit concrete materiaal ontstond er een interessant gesprek over wat wij met elkaar onder goed materiaal verstaan. Natuurlijk was er ook  inhoudelijk commentaar, maar vooral veel bijval. Er was beweging. Mensen spraken enthousiast over het belang van mooi verzorgd basismateriaal . De uitwerking die dit heeft op de leerlingen. Aan de hand van het ontwikkelmodel is het niet moeilijk om te bepalen of leer- spelmateriaal binnen de driehoek valt. Collega’s reageerden enthousiast en er is een afspraak gemaakt om in klas 1, 2 en 3 de dagpicto’s te gaan gebruiken. Binnenkort is er een taaldag gepland. Daar laat iedere leerkracht een voorbeeld zien van mooi materiaal dat past in ons ontwikkelmodel. Ik ben benieuwd! Na een gesprek met de leidinggevende ben ik enthousiast contact aan het leggen met een andere  school waar goed materiaal schijnt te zijn. We gaan ons daar oriënteren. Ik heb een goed gevoel over het initiatief. De andere leerkrachten gaan zich ook verbinden met het onderwerp. Mijn missie wordt onze missie. Het kleine stapje wordt al een grote stap! Inmiddels is gebleken dat bijna al het materiaal wat wij op school hebben niet past binnen het ontwikkelmodel. Op de taaldag kwamen collega's met materiaal aanzetten dat duidelijk aan vernieuwing toe was. Het was bedroevend. Opnieuw werd nu ook voor de collega's zelf  duidelijk dat het goed is om tijd te maken het materiaal opnieuw te bekijken. De school waar ik een bezoek aan zou brengen heeft uiteindelijk de afspraak afgezegd: "Wij hebben eigenlijk geen materiaal dat voldoet aan het ontwikkelmodel wat je ons hebt gestuurd. Was het maar wel zo." Dat antwoord was ontmoedigend, maar tegelijkertijd bracht het opnieuw duidelijk aan het licht dat er nog een wereld te winnen is. Ook bij de gevestigde uitgeverijen vonden we niet wat we zochten. De rekencoördinator van onze school raakte wel geïnspireerd en heeft een spel rondom breuken en digitaal rekenen bedacht. Dit spel moet nu worden uitgevoerd in hout of dun plaatstaal en er wordt aan gewerkt. De houten picto's voor de dagindeling zijn inmiddels aangeschaft en iedereen is blij met de eenvormigheid èn de kunstzinnige vormgeving ervan. Een andere vrijeschool is benaderd. Ik wacht nog op een reactie om het team te vertellen over leerlingenmateriaal dat voldoet aan de criteria van het model. Morgenmiddag ga ik samen met een collega een kast uitmesten en kijken of we nog iets van het materiaal overhouden. Iedere stap is er één . ;None;None